De Geschiedenis Van Auschwitz: Alles Wat Je Moet Weten

Auschwitz is het symbool van de gruwel van de Holocaust. In bezet Polen was dit concentratie- en vernietigingskampcomplex het middelpunt van de genocidale campagne van de nazi’s tegen de Joden en andere minderheden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De naam Auschwitz betekent terreur, onmenselijkheid en het slechtste van de mensheid. Het is essentieel om de geschiedenis van Auschwitz te kennen voordat u Auschwitz bezoekt. Hieronder gaan we in op de belangrijkste momenten in de geschiedenis van Auschwitz, van het begin tot de bevrijding, en hoe het het meest beruchte kamp van de Holocaust werd.

De geschiedenis van Auschwitz – Tijdlijn

• 1940: Auschwitz I werd opgericht om politieke gevangenen op te sluiten.
• 1942: Massale deportaties van Joden door heel Europa naar Auschwitz-Birkenau begonnen; De eerste gaskamer werd operationeel.
• 1943: Auschwitz wordt een centrale plaats voor de massale uitroeiing van Joden; Auschwitz III-Monowitz werd in hetzelfde jaar opgericht.
• 1944: Hongaarse Joden werden massaal gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau, met gaskamers die op volle toeren draaiden; de opstand van het Sonderkommando vond plaats in oktober.
• 1945: Sovjettroepen bevrijden Auschwitz-Birkenau en vinden meer dan 7.000 overlevenden.
• 1947: De Poolse regering opent het Staatsmuseum Auschwitz op de voormalige camping.
• 1979: UNESCO erkent Auschwitz-Birkenau als werelderfgoed.
• Vandaag: Auschwitz-Birkenau staat als een gedenkteken dat door mensen over de hele wereld wordt bezocht en blijft een krachtig symbool van de Holocaust.

Oorsprong van Auschwitz en Oświęcim

Voor de Tweede Wereldoorlog was Oświęcim een kleine Joodse gemeenschap in het zuiden van Polen. Een levendige stad met een sterke cultuur en economie, duizenden Joden woonden samen met hun Poolse buren.

Toen nazi-Duitsland in 1939 Polen binnenviel, werd Oświęcim geannexeerd door het Derde Rijk en omgedoopt tot Auschwitz, de Duitse naam van de stad.

Als je tegenwoordig van Krakau naar de concentratiekampen gaat, is Oświęcim een van de beste plekken om te verblijven als je Auschwitz bezoekt, dus misschien wil je hier de nacht doorbrengen voordat je de ochtend erna gaat.

Auschwitz I (het hoofdkamp)

In mei 1940 richtten de nazi’s Auschwitz I op, aanvankelijk om Poolse politieke gevangenen, verzetsleden, intellectuelen en andere mensen die als een bedreiging voor de nazi-controle werden beschouwd, te huisvesten.

De locatie werd gekozen vanwege de isolatie en bereikbaarheid per spoor, waardoor grote aantallen gevangenen kunnen worden vervoerd. De omstandigheden waren vanaf het begin meedogenloos, overbevolking, dwangarbeid, hongersnood en ziekte. Executies waren gebruikelijk en het kamp kreeg al snel de reputatie hard te zijn.

Uitbreiding naar Auschwitz II-Birkenau

Naarmate het genocidale beleid van de nazi’s werd geïntensiveerd, hadden ze grotere faciliteiten nodig om massamoorden uit te voeren. De bouw van Auschwitz II-Birkenau begon in oktober 1941 in de buurt van het dorp Brzezinka (Birkenau in het Duits).

Birkenau was ontworpen om 200.000 gevangenen vast te houden en het zou het grootste van de Auschwitz-kampen worden. Het had rijen kazernes, wachttorens en prikkeldraadversperringen, een symbool van de industriële schaal van het nazi-vernietigingsprogramma.

Birkenau als vernietigingskamp

In 1942 was Birkenau een concentratiekamp geworden en de belangrijkste locatie voor de “Endlösung” – het plan van de nazi’s om de Joodse bevolking van Europa uit te roeien. Joden van over het hele continent werden naar Birkenau gedeporteerd – uit Polen, Hongarije, Frankrijk en Nederland.

Over Nederland gesproken, het dagboek van Anne Frank is een van de beste boeken over Auschwitz en de Holocaust, en we raden je ten zeerste aan het te lezen voordat je de concentratiekampen bezoekt.

Birkenau werd de plaats van massamoorden, waarbij gaskamers werden gebruikt om gevangenen massaal te vermoorden.

Gaskamers en crematoria

De nazi’s introduceerden gaskamers in Birkenau om het proces van uitroeiing te versnellen. Zyklon B, een pesticide op basis van cyanide, werd in de gaskamers gebruikt om duizenden tegelijk te doden.

Het crematorium werd gebouwd om de lichamen te verbranden en de as werd vaak uitgestrooid in de velden of rivieren in de buurt. De kille berekening van de massamoord in Birkenau toont de enorme omvang van de Holocaust.

Auschwitz III (Monowitz) en satellietkampen

Auschwitz III, ook bekend als Monowitz, werd in 1942 opgericht als werkkamp om de Duitse industrie tijdens de oorlog te ondersteunen. Gevangenen werden gedwongen om onder erbarmelijke omstandigheden te werken in de I.G. Farben synthetisch rubberfabriek en andere industriële locaties. Het werk was zwaar en het sterftecijfer was hoog door uitputting, ondervoeding en blootstelling aan giftige stoffen. Monowitz was de belichaming van dwangarbeid voor winst.

Satelliet kampen

Rond het hoofdcomplex van Auschwitz waren er meer dan 40 satellietkampen. Deze kleinere kampen leverden arbeid aan kolenmijnen, wapenfabrieken en boerderijen. Gevangenen werden geconfronteerd met dezelfde wrede omstandigheden als in de hoofdkampen.

De satellietkampen vergrootten het bereik van het onderdrukkende systeem van Auschwitz en verdiepten de rol van het kamp in de nazi-oorlogsmachine.

Dagelijks leven en omstandigheden in Auschwitz

Het leven in Auschwitz was wreed. Gevangenen werden opeengepakt in overvolle barakken, zonder sanitaire voorzieningen en met minimaal voedsel. Dwangarbeid was meedogenloos, van zonsopgang tot zonsondergang, weer of geen weer. Ziekten waren wijdverbreid en medische zorg was onbestaande.

De dood was een dagelijkse realiteit, of het nu door executie, ziekte of uitputting was. Helaas kun je bij een bezoek aan Auschwitz vanuit Warschau of Krakau nog steeds de zware omstandigheden voelen die gevangenen elke dag moesten doorstaan.

Bij aankomst in Auschwitz werden de gevangenen onderworpen aan een selectieproces door SS-officieren. Gezinnen werden verscheurd toen mannen, vrouwen en kinderen werden gescheiden. Degenen die geschikt waren om te werken werden naar het werk gestuurd, anderen – ouderen, zieken en jonge kinderen – werden rechtstreeks naar de gaskamers gestuurd.

Dit was ontmenselijkend en traumatisch, het beroofde mensen van hun waardigheid en stuurde hen naar de onmiddellijke of uiteindelijke dood.

Medische experimenten

Auschwitz was ook de locatie van barbaarse medische experimenten die werden uitgevoerd door nazi-artsen, met name Dr. Josef Mengele, de “Engel des Doods”.

Gevangenen werden onderworpen aan onmenselijke procedures zonder toestemming, verdoving of aandacht voor hun welzijn. Experimenten omvatten sterilisatie, blootstelling aan ziekten en chirurgische verminkingen.

Deze werden gerechtvaardigd als wetenschappelijke vooruitgang en raciale ideologie, waardoor overlevenden levenslange fysieke en psychologische littekens achterlieten.

Verzet en ontsnappingspogingen in 1945

Ondanks de wrede omstandigheden bestond er verzet in Auschwitz. Er vormden zich ondergrondse netwerken onder gevangenen om informatie te delen en elkaar te ondersteunen.

Sommige gevangenen saboteerden werk, schreven in het geheim of documenteerden nazi-misdaden. Deze daden van verzet waren riskant, omdat ontdekking marteling of de dood betekende, maar ze gaven mensen een gevoel van hoop en menselijkheid.

Ontsnapping uit Auschwitz was bijna onmogelijk vanwege de strenge beveiliging en de straffen. Maar er waren er enkele, zoals Witold Pilecki, een Poolse officier die zich vrijwillig aanmeldde om naar Auschwitz te gaan om inlichtingen te verzamelen voor het verzet.

Pilecki ontsnapte en stuurde waardevolle rapporten over het kamp terug. Andere gevangenen braken uit, soms met succes, maar vaak met groot risico voor zichzelf en anderen, omdat de nazi’s met wreedheid zouden straffen.

De bevrijding van Auschwitz

In 1944 rukte het Rode Leger van de Sovjet-Unie op naar het westen en raakten de nazi’s in paniek. Ze evacueerden Auschwitz en dwongen tienduizenden gevangenen op dodenmarsen naar kampen dieper in Duitsland.

Ze vernietigden ook het bewijs van hun misdaden door de gaskamers en crematoria op te blazen.

27 januari 1945: Bevrijdingsdag

Op 27 januari 1945 trokken Sovjettroepen Auschwitz binnen en bevrijdden de resterende gevangenen. Ze vonden ongeveer 7.000 overlevenden, de meesten van hen in een staat van honger en ziekte.

Ze vonden magazijnen vol persoonlijke bezittingen: honderdduizenden herenpakken, dameskleding, paar schoenen – een grimmige herinnering aan de miljoenen die waren vermoord.

Na de bevrijding moesten overlevenden hun leven opnieuw opbouwen in een staat van fysiek en emotioneel trauma. De wereld begon te leren over de omvang van de wreedheden. De processen van Neurenberg en andere naoorlogse processen zouden nazi-oorlogsmisdadigers voor het gerecht brengen. De bevrijding van Auschwitz was een keerpunt in de erkenning van de Holocaust door de wereld.

Auschwitz als herdenkingsplaats en museum

Na de bevrijding, in 1947, richtte de Poolse regering het Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau op om de site te behouden als een monument voor de verschrikkingen.

De oorspronkelijke gebouwen werden intact gelaten en er werden tentoonstellingen opgezet om bezoekers te informeren over het kamp. Het is een plek van rouw en bezinning, om de slachtoffers te herdenken.

UNESCO-werelderfgoed

In 1979 werd Auschwitz-Birkenau aangewezen als UNESCO-werelderfgoed, als symbool van genocide en een waarschuwing voor de mensheid. Het conserveringswerk gaat door om de site intact te houden, zodat toekomstige generaties kunnen leren van dit donkere hoofdstuk in de geschiedenis. Er worden regelmatig educatieve programma’s en herdenkingsevenementen gehouden om het bewustzijn en het begrip te vergroten.

De nasleep

Auschwitz is het symbool geworden van de Holocaust en de extreme gevolgen van ongecontroleerde haat en vooroordelen. Het is een centraal punt voor Holocaust-educatie over de hele wereld, waarbij mensenrechten, tolerantie en de gevaren van autoritarisme worden benadrukt. Musea, onderwijsinstellingen en herdenkingsdagen houden de herinnering levend, om te praten over het voorkomen van toekomstige genocides.

Verhalen van overlevenden zijn cruciaal om de realiteit van Auschwitz over te brengen. Beroemde overlevenden als Elie Wiesel, Primo Levi en Viktor Frankl hebben hun ervaringen gedeeld door middel van boeken en lezingen, waardoor we een persoonlijk inzicht krijgen in het kamp.

Hun getuigenissen geven de cijfers een gezicht en zorgen ervoor dat individuele verhalen niet worden vergeten. Deze verhalen maken deel uit van het historische verslag en het morele begrip.

Conclusie

Auschwitz is een wrede herinnering aan het menselijk kwaad en de gevolgen van intolerantie en ontmenselijking. Van concentratiekampen tot vernietigings- en werkkampen, Auschwitz is het krachtigste symbool van het naziregime ter wereld.

De bevrijding van Auschwitz betekende het einde van het lijden van de gevangenen, maar het begin van de afrekening van de wereld met de Holocaust.

We moeten Auschwitz niet vergeten, zodat dit nooit meer gebeurt. Als gedenkteken en museum is het een bewijs van menselijke veerkracht en het belang van menselijke waardigheid. De erfenis van Auschwitz beïnvloedt het onderwijs, het beleid en het collectieve geheugen, een waarschuwing tegen haat en onderdrukking.